Vai trò của luật sư trong việc trợ giúp khách hàng khi lấy lời khai, thu thập, kiểm tra, sử dụng, đánh giá chứng cứ

Luật sư Tân Bình – Văn phòng luật sư Trần Toàn Thắng hỗ trợ pháp lý cho khách hàng khi lấy lời khai, thu thập, kiểm tra, sử dụng, đánh giá chứng cứ

Việc trợ giúp khách hàng khi cơ quan điều tra tiến hành lấy lời khai có ý nghĩa rất quan trọng trong quá trình tham gia tố tụng. Về nguyên tắc, việc lấy lời khai người đại diện theo pháp luật của pháp nhân phải do Điều tra viên, cán bộ điều tra của cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra thực hiện tại nơi tiến hành điều tra, tại trụ sở cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra hoặc tại trụ sở của pháp nhân. Trước khi lấy lời khai, Điều tra viên, cán bộ điều tra phải thông báo cho Kiểm sát viên và người bào chữa thời gian, địa điểm lấy lời khai. Khi xét thấy cần thiết, Kiểm sát viên tham gia việc lấy lời khai.

Luật sư cần giải thích cho khách hàng biết rõ, trước khi tiến hành lấy lời khai lần đầu, Điều tra viên, cán bộ điều tra của cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải giải thích cho người đại diện theo pháp luật của pháp nhân biết rõ quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều 435 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 và phải ghi vào biên bản. Người đại diện theo pháp luật của pháp nhân có thể tự viết lời khai của mình và không được lấy lời khai người đại diện theo pháp luật của pháp nhân vào ban đêm. Khoản 4 Điều 442 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định Kiểm sát viên lấy lời khai người đại diện theo pháp luật của pháp nhân trong trường hợp người này không thừa nhận hành vi phạm tội của pháp nhân, khiếu nại hoạt động điều tra hoặc có căn cứ xác định việc điều tra vi phạm pháp luật hoặc trong trường hợp khác khi xét thấy cần thiết.

Điểm đặc biệt mà Luật sư cần chú ý để tư vấn kịp thời cho khách hàng là việc lấy lời khai của người đại diện theo pháp luật của pháp nhân tại trụ sở cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh. Việc lấy lời khai của người đại diện theo pháp luật của pháp nhân tại các địa điểm khác được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh theo yêu cầu của người đại diện theo pháp luật của pháp nhân, của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.

Khi nghiên cứu hồ sơ, chuẩn bị quan điểm pháp lý bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho pháp nhân, Luật sư cần tập trung giúp người đại diện theo pháp luật của pháp nhân trình bày, làm rõ những điểm mấu chốt sau:

–              Có hành vi phạm tội xảy ra hay không; thời gian, địa điểm và những tình tiết khác của hành vi phạm tội; trách nhiệm hình sự của pháp nhân theo quy định nào của Bộ luật hình sự.

–              Lỗi của pháp nhân, lỗi của cá nhân là thành viên của pháp nhân. Mặc dù chưa có văn bản hướng dẫn thế nào là lỗi của pháp nhân, nhưng về mặt lý luận, mặt chủ quan của tội phạm được biểu hiện thông qua ba yếu tố là lỗi, động cơ phạm tội và mục đích phạm tội. Luật sư khi tham gia tố tụng, cần tìm hiểu, trao đổi, thu thập các chứng cứ, tài liệu chứng minh pháp nhân hoặc người đại diện theo pháp luật của pháp nhân có nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra; hoặc nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó có thể xảy ra, tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra hay không. Tất nhiên, trong thực tế vẫn nảy sinh phạm tội do lỗi vô ý, theo đó, pháp nhân thương mại tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được; hoặc không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.

–              Cần xem xét tính chất và mức độ thiệt hại do hành vi phạm tội của pháp nhân gây ra, cách thức, phương pháp, căn cứ để xác định mức độ thiệt hại thông qua quyết định trưng cầu giám định hoặc do Hội đồng định giá tài sản tiến hành.

 –             Luật sư cần xem xét, làm rõ những tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng trách nhiệm hình sự và tình tiết khác liên quan đến miễn hình phạt cũng như nguyên nhân và điều kiện phạm tội như đã nói ở trên.