I. Nội dung và quá trình tố tụng của vụ án:
Khoảng đầu tháng 7/2019, cháu Hà Yến Tâm, sinh ngày 03/3/2009, trú tại thôn Tân Khánh 1, xã Ninh Sim, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa đến nhà Phạm Văn Phước, sinh ngày 12/10/1964, trú cùng địa chỉ trên để chơi. Phước nhìn thấy cháu Tâm mặc quần đùi jean ngắn, hở bộ phận sinh dục nên nảy sinh dục vọng. Phước dùng tay trái sờ mó, chà xát nhiều lần vào bộ phận sinh dục của cháu Tâm. Trong lúc Phước thực hiện hành vi xâm hại tình dục đối với châu Tâm, thì vợ của Phước từ ngoài về nên Phước dùng lại rồi đi làm công việc của mình.
Tại giấy chứng nhận thương tích số 343/CN ngày 11/7/2019 của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa mô tả, xác định tình trạng thương tích của cháu Hà Yến Tâm: Bộ phận sinh dục có vết xước 01 em, ngoài ra không có dấu vết gì khác.
Bản án hình sự sơ thẩm số 56/2019/HS-ST ngày 21/11/2019 của Tòa án nhân dân (TAND) thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa đã áp dụng khoản 1 Điều 146; điểm b, i, s khoản 1, khoản 2 Điều 51 của Bộ luật Hình sự (BLHS), xử phạt Phạm Văn Phước 01 năm tù về tội: “Dâm ô đối với người dưới 16 tuổi”.
Ngoài ra, bản án sơ thẩm còn quyết định về trách nhiệm dân sự, án phí và quyền kháng cáo theo quy định của pháp luật.
Ngày 14/9/2020, Chánh án TAND cấp cao tại Đà Nẵng ban hành Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 11/2020/KN-HS, đề nghị Uỷ ban Thẩm phản TAND cấp cao tại Đà Nẵng xét xử giám đốc thẩm, huỷ Bản án hình sự sơ thẩm nêu trên của TAND thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa để điều tra lại.
Quyết định giám đốc thẩm số 17/2021/HS-GĐT ngày 12/4/2021 của Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Đà Nẵng chấp nhận quyết định kháng nghị giám đốc thẩm của Chánh án TAND cấp cao tại Đà Nẵng.
II. Vấn đề cần rút kinh nghiệm:
Căn cứ vào lời khai của Phạm Văn Phước, lời khai của cháu Hà Yến Tâm, kết quả chứng nhận thương tích đối với cháu Tâm và các tài liệu, chứng cứ khác có trong hồ sơ vụ án, có đủ cơ sở để xác định: Khi thấy cháu Hà Yến Tâm mặc quần ngắn, hở bộ phận sinh dục, Phạm Văn Phước đã nảy sinh dục vọng, nên đã dùng tay sở mô, dùng dương vật cọ xát vào âm hộ, rồi dùng ngón tay xâm nhập vào bộ phận sinh dục của cháu Hà Yến Tâm với mục đích thỏa mãn dục vọng của mình.
Tại điểm a khoản 1 Điều 142 BLHS về tội “Hiếp dâm người dưới 16 tuổi” quy định: “Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm: Dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi trái với ý muốn của họ..”.
Tại khoản 2 và khoản 3 Điều 3 Nghị quyết số 06/2014/NQ-HĐTP ngày 01/10/2019 của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định tại các Điều 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147 của BLHS và việc xét xử các vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi quy định:
“2. Hành vi quan hệ tình dục khác quy định tại khoản 1 Điều 141, khoản 1 Điều 142, khoản 1 Điều 143, khoản 1 Điều 144 và khoản 1 Điều 145 của Bộ luật Hình sự là hành vi của những người cùng giới tính hay khác giới tính sử dụng bộ phận sinh dục nam, bộ phận khác trên cơ thể (ví dụ: ngôn tay, ngón chân, lưỡi…), dụng cụ tình dục xâm nhập vào bộ phận sinh dục nữ, miệng, hậu môn của người khác với bất kỳ mức độ xâm nhập nào, bao gồm một trong các hành vi sau đây:
a)…
b) Dùng bộ phận khác trên cơ thể (ví dụ: ngón tay, ngón chân, lưỡi…), dụng cụ tình dục xâm nhập vào bộ phận sinh dục nữ, hậu môn của người khác.
3. Dâm ô quy định tại khoản 1 Điều 146 của Bộ luật Hình sự là hành vi của những người cùng giới tính hoặc khác giới tính tiếp xúc về thể chất trực tiếp hoặc gián tiếp qua lớp quần áo vào bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm, bộ phận khác trên cơ thể của người dưới 16 tuổi có tính chất tình dục nhưng không nhằm hệ tình dục, gồm một trong các hành vi sau đây:
a) Dùng bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm tiếp xúc (ví dụ: đụng chạm, cọ xát, chà xát…) với bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm, bộ phận khác của người dưới 16 tuổi;
b) Dùng bộ phận khác trên cơ thể (ví dụ: tay, chân, miệng, lưỡi…) tiếp xúc (ví dụ: vuốt ve, sở, bóp, cấu véo, hôn, liếm…) với bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm của người dưới 16 tuổi, …
Hành vi của Phạm Văn Phước không chỉ dùng bộ phận sinh dục của mình tiếp xúc với bộ phận sinh dục của châu Hà Yến Tâm (người dưới 16 tuổi), mà còn dùng bộ phận khác trên cơ thể (ngón tay) xâm nhập vào bộ phận sinh dục của cháu Tâm. Hành vi xâm nhập này được thể hiện tại giấy chứng nhận thương tích đối với cháu Hà Yến Tâm: Vị trí giữa môi lớn và môi bé gần âm vật bên (T) có vết xước 01 cm; màng trinh giãn rộng, âm đạo ra ít máu sẩm.
Như vậy, hành vi của Phạm Văn Phước đủ yếu tố cấu thành tội: “Hiếp dâm người dưới 16 tuổi” quy định tại Điều 142 BLHS. Cơ quan tiến hành tố tụng cấp sơ thẩm chưa đánh giá đúng hành vi khách quan, cũng như ý chí chủ quan của Phạm Văn Phước, từ đó truy cứu trách nhiệm hình sự đối với Phạm Văn Phước về tội: “Dâm ô đối với người dưới 16 tuổi” theo khoản 1 Điều 146 BLHS là sai lầm nghiên trọng trong việc áp dụng pháp luật.
