Nội dung vụ án và quá trình tố tụng
Huỳnh Thị Triều biết bà Huỳnh Thị Chông, sinh năm 1957 đứng tên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại thửa đất 367, tở 14, tại ấp Hiệp Hòa, xã Hiệp Tân, huyện Hiệp Thành, Tây Ninh. Năm 2007, Triều đến Công an tỉnh Tây Ninh khai báo mất Giấy chứng minh nhân dân với tên Huỳnh Thị Chông và xin cấp lại. Ngày 12/9/2007, Công an tỉnh Tây Ninh cấp lại Giấy chứng minh nhân dân mang tên Huỳnh Thị Chông cho Triều, chỉ bản và ảnh là của Triều.
Năm 2010, Triều lén lấy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nêu trên, lấy chứng minh mang tên Chông đem đi thế chấp tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh huyện Hòa Thành để vay số tiền 150 triệu đồng. Lần vay này Triều đã trả nợ và lấy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất về. Ngày 29/7/2016, Triều tiếp tục sử dụng chứng minh mang tên Chông thế chấp quyền sử dụng đất nêu trên tại Ngân hàng thương mại Cổ phần An Binh vay số tiền 2,5 tỷ đồng.
Năm 2017, mặc dù Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đang thể chấp tại Ngân hàng, nhưng Triều sử dụng Giấy chứng minh mang tên Chông thực hiện giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất nêu trên cho vợ chồng ông Nguyễn Duy Nhật và bà Lê Thị Đông với giá 5 tỷ đồng theo Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày 18/7/2017 do Ủy ban nhân dân xã Hiệp Tân, huyện Hòa Thành, tỉnh Tây Ninh ký chứng thực. Triều đã nhận 4,9 tỷ đồng của vợ chồng ông Nhật, bà Đông để thanh toán nợ cho Ngân hàng An Bình lấy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đưa cho vợ chống ông Nhật và tiêu xài cá nhân.
Ngày 15/8/2017, vợ chồng ông Nhật, bà Đông được Sở tài nguyên và môi trưởng tỉnh Tây Ninh cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với thửa đất nêu trên. Ngày 20/6/2018, ông Nhật đến nhận n giao nhà, đất thì phát hiện hành vi gian dối của Triều, gia đình bà Chông không biết việc Triều lấy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của gia đình đi sang nhượng cho ông Nhật.
Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 34/2020/HS-ST ngày 15/9/2020, Tòa án nhân dân thành phố Tây Ninh áp dụng điểm a khoản 4 Điều 139; điểm b khoản 3 Điều 341; s khoản 1, khoản 2 Điều 51 Bộ luật hình sự xử phạt Huỳnh Thị Triều 16 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản; 03 năm tù về tội sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức.
Ngoài ra, bản án còn quyết định về trách nhiệm dân sự buộc ngân hàng Thương mại Cổ phần An Bình hoàn trả cho Nguyễn Duy Nhật 2.516.354.000 đồng; buộc Huỳnh Thị Triều bồi thường cho Nguyễn Duy Nhật 2.383.646.000 đồng.
Kiến nghị Công an tỉnh Tây Ninh khởi tố về hành vi gian dối của Huỳnh Thị Triểu vay tiền tại Ngân hàng thương mại Cổ phần An Binh, Ngân hàng được quyền yêu cầu giải quyết số tiền 2.516.354.000 đồng đối với bị cáo Triều.
Sau khi xét xử, Ngân hàng An Bình kháng cáo về phần dân sự, đề nghị Tòa án cấp phúc thẩm không buộc ngân hàng phải hoàn trả lại số tiền 2.516.354.000 đồng.
Tại Bản án hình sự phúc thẩm số 180/2021/HSPT ngày 01/4/2021, Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh sửa bản án sơ thẩm về phần trách nhiệm dân sự: buộc bị cáo phải bồi thường cho ông Nguyễn Duy Nhật số tiền 4,9 tỷ đồng.
Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
(1) Trong vụ án này, bị cáo lừa đảo chiếm 4,9 tỷ đồng của vợ chồng ông Nguyễn Duy Nhật. Theo khoản 1 Điều 48 Bộ luật Hình sự, người phạm tội phải trả lại tài sản đã chiếm đoạt cho chủ sở hữu. Vì vậy bị cáo phải có trách nhiệm bồi thường 4,9 tỷ đồng cho vợ chồng ông Nguyễn Duy Nhật. Tuy nhiên, trong số đỏ Triều đã sử dụng tiêu xài 2.383.646.000 đồng, còn lại 2.516.354.000 đồng Triều chuyển trả cho Ngân hàng An Bình để lấy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giao cho ông Nhật. Về bản chất số tiền này là của ông Nhật nên Tòa án cấp sơ thẩm buộc Ngân hàng An Bình trả cho ông Nhật là đúng. Còn lại bị cáo vẫn có trách nhiệm phải trả số tiền đã vay Ngân hàng An Bình. Tòa án cấp sơ thẩm cũng đã kiến nghị Công an tỉnh Tây Ninh khởi tố về hành vi gian dối của Triều trong việc vay tiền của Ngân hàng và giành cho Ngân hàng có quyền khởi kiện yêu cầu Triển bởi hoản số tiền đã vay.
Tòa án cấp phúc thẩm chỉ buộc bị cáo bồi thường cho bị hại là vợ chồng ông Nhật 4,9 tỷ đồng, không đề cập đến việc Ngân hàng An Bình trả lại 2.516.354.000 đồng là không chính xác.
(2) Ngày 19/7/2022, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao có Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 05, kháng nghị bản án phúc thẩm số 180 ngày 01/4/2021 của Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh về phần trách nhiệm dân sự. Tại phiên tòa Giám đốc thẩm, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao chấp nhận quyết định kháng nghị giám đốc thẩm của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, hủy phần Bản án phúc thẩm số 180 và giữ nguyên Bản án sơ thẩm số 34 ngày 15/9/2020 của Tòa án nhân dân tỉnh Tây Ninh về phần buộc ngân hàng Thương mại Cổ phần An Bình hoàn trả cho Nguyễn Duy Nhật 2.516.354.000 đồng; buộc Huỳnh Thị Triều bồi thường cho Nguyễn Duy Nhật 2.383.646.000 đồng.
Quá trình thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử sơ thẩm, phúc thẩm Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Tây Ninh và Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh chưa kịp thời phát hiện ra các vi phạm nêu trên của bản án sơ thẩm và bản án phúc thẩm để xử lý.
